ហ្រ្វេនឆាយកូនកាត់

៣៣​​ សុភាសិតខ្មែរ

សុភាសិតពេញនិយម បន្ថែមអត្ថបទពន្យល់អត្ថន័យ អមដោយរូបភាពកំប្លែងៗ! ជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំងវប្បធម៌ បង្ហាញចិត្តគំនិតខ្មែរ ហើយនាំឱវាតល្អៗ ជាប្រយោជន៍ឱ្យអ្នកអានអាចរៀនសង្កេតមនុស្ស និងសង្គម ។

ក្រមុុំចូលម្លប់

ជីវប្រវត្តិសង្ខេប ខ្ញុំ មៀច ប៉ុណ្ណ កើតថ្ងៃពុធខែអស្សុជ ឆ្នាំវក ព.ស ២៤៧៥ គ.ស. ១៩៣២ នៅភូមិខ្វាវ ឃុំព្រៃអំពកស្រុកគិរីវង្ស ខេត្តតាកែវ ឪពុកឈ្មោះ មៀច អ៊ូច ម្តាយឈ្មោះ អ៊ុង នាង ជាពូជពង្សកសិករ ។ កាលពីកុមារ សិក្សានៅវត្ត ព្រះធាតុ រួចបន្តទៅសាលាបឋមសិក្សាគីរីវង្ស, ទន្លាប់, ខេត្តតាកែវ ។ ត្រាបន្ទាប់បានបញ្ចប់ការសិក្សានៅមធ្យមសិក្សាភ្នំពេញ បានបម្រើការជាគ្រូបង្រៀន រួចជាសាស្ត្រាចារ្យ មធ្យមសិក្សាភាសាបារាំង-ខ្មែរ ។ ក្នុងមួយជីវិត ពេញចិត្តតែនឹងការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និពន្ធសរសេរចងក្រងសៀវភៅ ឯកសារ ទាក់ទង នឹងវប្បធម៌ប្រពៃណីអក្សរសាស្ត្រ... ។ ស្នាដៃនិងសកម្មភាពមានៈ ឆ្នាំ១៩៨៧ និពន្ធរឿង “កំហុសអ្នកណា” និង “ក្រមុំចូលម្លប់” - ឆ្នាំ១៩៩៤ មក១៩៩៩ និពន្ធចងក្រងសៀវភៅ “កម្រងឯកសារស្តីពីប្រពៃណី និង ទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ” ភាគ ១ និងបន្តសរសេរភាគ ២ និងភាគ ៣ ដើម្បីចេញផ្សាយនាពេលខាងមុខ ១៩៩៤ មកបច្ចុប្បន្ន ជាសមាជិកគណកម្មការនិពន្ធ ទស្សនាខាដ្ដីកម្ពុជាសុរិយា ឆ្នាំ២០០២ ស្រាវជ្រាវសរសេរចងក្រង “ការសិក្សាប្រៀបធៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍បួន បែបរបស់ខ្មែរ” ឆ្នាំ២០០៤ និពន្ធចងក្រងរឿងខ្លីៗសម្រាសប់កុមារ ភាគ១ និងបន្តសរសេរ ភាគ២ បញ្ចប់ ឆ្នាំ២០០៧ និពន្ធរឿង “កំពូលវីរៈបុរស” បច្ចុប្បន្ទះ កំពុងសរសេរចងក្រងសៀវភៅ “វិធីសរសេរតែងនិពន្ធ” ជាសមាជិក គណកម្មាធិការជាតិ ភាសាខ្មែរ តាមស្មារតីអនុក្រឹត្យលេខ ១៨អនក្រ/បក. ចុះថ្ងៃ៥ខែមីនា ឆ្នាំ ២០០៧ * គ្រឿងឥស្សរិយសៈ មេដាយមាសការងារ (២៦.៩.២០០១) អាសយដ្ឋានៈ ទីប្រឹក្សាអមក្រុមជំនុំ ទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរនៃវិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ផ្ទះលេខ៥៦A ផ្លូវ៦០៨. សង្កាត់បឹងកក់ ២ ខណ្ឌទួលគោក ក្រុងភ្នំពេញ ។

សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា មាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកអនាគតដ៏ភ្លឺស្វាង វឌ្ឍនភាព បញ្ហាប្រឈម និងទស្សន វិស័យទៅអនាគត

បណ្ដេញព័ត៍មានវប្បធម៍ខ្មែរ កម្រងអត្ថបទលេខ៧

តាមស្មានមើលទៅ ក្នុងការងារជាងឈើ ប្រហែលជាមានឧបករណ៍ចាស់មួយចំនួន ដែលបាត់បង់ទៅហើយ ដោយសារមានឧបករណ៍ប្រភេទថ្មីមកជំនួស ហើយអ្នកប្រើចេះតែ និយមខ្លាំងឡើងៗ ដោយមានការងាយស្រួលក្នុងការធ្វើការ។ ឧបករណ៍ខ្លះមិនទាន់បាត់បង់ ទាំងស្រុងទេ ក្នុងនោះមាន ដឹងប្រភេទផ្សេងៗ និងភីងជាដើម។ នៅទីនេះខ្ញុំលើកយកតែតឹង មកបង្ហាញ។តឹងជាប្រដាប់ប្រដាមួយប្រភេទសម្រាប់ជាងឈើ ដែលប្រើគូគ្នានឹងដឹង។ តឹងមាន ដងធ្វើពីឈើ ឬឫស្សី ប្រវែងប្រហែលមួយហត្ថ ឬខ្លះខ្លីជាងនេះក៏មាន តាមតែជាងត្រូវការប្រើ (រូបលេខ១)។ រីឯផ្លែធ្វើពីដែករាងសំប៉ែត ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងផ្លែចបកាប់ តែមានទំហំតូច ជាង គឺបន្ទារផ្លែនោះមិនលើសពីបួនធ្នាប់ទេ (រូបលេខ២-៣)។ ភឹងប្រើសម្រាប់ចាំងពង្រាប និងសម្អាតសាច់ឈើ ដូចជា សសរ (រូបលេខ៤), ទូក ឬអ្វីផ្សេងៗទៀត។ មានអ្នកខ្លះប្រាប់ថា ភីងប្រើសម្រាប់ចាំងពង្រាបសាច់ផ្ដេក ឯដឹងវិញ ប្រើសម្រាប់ចាំងពង្រាបសាច់បញ្ឈរ។

"អក្សរសិល្ប៍ និងភាសាខ្មែរកណ្ដាល តាមរយៈសិលាចារឹកនគរវត្ដ "

ភាសា «ខ្មែរកណ្តាល» គឺជាភាសា ដែលមានលក្ខណៈអន្តរកាលពីភាសា «ខ្មែរ- បុរាណ» ទៅភាសា «ខ្មែរទំនើប» ដោយ អ្នកនិពន្ធប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍នៃ «ខ្មែរ- បុរាណ» លាយឡំជាមួយនឹងភាសាសំស្ក្រឹត ភាសាបាលី និងភាសា «ខ្មែរកណ្តាល»។ នៅសម័យអង្គរខ្មែរបានខ្ចីពាក្យសំស្ក្រឹត ដើម្បីប្រើប្រាស់នៅក្នុងភាសាប្រចាំថ្ងៃ ដែល ធ្វើឱ្យវប្បធម៌សំស្រ្កឹតចាក់ឫសចូលយ៉ាង ជ្រៅនៅក្នុងវប្បធម៌និងភាសាខ្មែរបុរាណ។ នៅសម័យក្រោយអង្គរភាសាបាលីត្រូវបាន គេយកមកប្រើទន្ទឹមគ្នានឹងភាសាសំស្ក្រឹត។ ភាសាខ្មែរកណ្តាល គឺជាដំណាក់ កាលមានការផ្លាស់ប្តូរទាំងការប្រើពាក្យ វេយ្យាករណ៍ និងសូរសព្ទ និងការចាប់ផ្តើម នៃដំណាក់កាលនៃភាសាខ្មែរទំនើបនៅ ពាក់កណ្តាលទី២នៃសតវត្សទី១៨។

ប្រវត្តិសាលារចនាមរតក១០០ឆ្នាំ

ពីគ្រាដំបូងឡើយ សាលារៀនរចនា ជាភាសាបារាំងគេហៅថា École des Arts cambodgiens ហើយដែលអ្នកផងទូទៅតែងតែហៅថា «សាលារចនា» គឺបង្កើតឡើងតាមព្រះរាជក្រឹត្យនៃព្រះករុណាព្រះបាទ សម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិ (រូបលេខ១) ចុះថ្ងៃទី១៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩១៧” ដោយ មានលោក George Groslier (១៨៨៧-១៩៤៥) ដែលអភិបាលបារាំង ប្រចាំឥណ្ឌូចិនបញ្ជូនមកឲ្យជួយរៀបចំសាលានេះ (រូបលេខ២)។ លោក George Groslier បានចាត់ចែងឲ្យមានកម្មវិធីដើម្បី «លើកស្ទួយសិល្បៈ ខ្មែរឲ្យមានមុខមាត់ថ្មី» ។ សូមជ្រាបថា សិល្បៈខ្មែរជំនាន់នោះប្រឈម និងការបាត់បង់ជាបណ្តើរៗដែរ ទើបត្រូវរៀបចំឲ្យមានអត្តសញ្ញាណ វប្បធម៌ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ខ្មែរ ពោលគឺមិនក្លាយតាមបែបប្រទេសជិតខាង។ ជាមួយគ្នានឹងសាលារចនានេះ លោក George Groslier - បានរៀបចំឲ្យមាន សារមន្ទីរថ្មីមួយដែរ ដោយចាប់សាងសង់ អគារនៅជាប់ជាមួយគ្នា កំឡុងឆ្នាំ១៩១៨ បន្ទាប់ពីព្រះមហាក្សត្រត្រាស់បង្គាប់ឲ្យ បង្កើតសាលានេះភ្លាម (ឯសារមន្ទីរចាស់ ស្ថិតនៅជិតវត្តភ្នំ)។

ឈ្វេងយល់អំពីអាស៊ាន តួនាទីច្បាប់ និងវិស័យអប់រំក្នុងសមាហរណកម្មអាស៊ាន

បណ្ដេញព័ត៍មានវប្បធម៍ខ្មែរ កម្រងអត្ថបទលេខ១៩

បើនិយាយពីឧបករណ៍នេសាទនៅប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូល យើងពុំដឹងថាមាន ប៉ុន្មានប្រភេទ ប៉ុន្មានបែបយ៉ាងទេ។ ឧបករណ៍ខ្លះគេស្គាល់ទូទៅឯខ្លះទៀត ឃើញមានប្រើ តែតាមតំបន់ណាមួយប៉ុណ្ណោះ ហើយមានរូបរាងប្លែកៗទៀតផង។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងខ្ញុំសូមបង្ហាញឧបករណ៍នេសាទម្យ៉ាងដែលមានឈ្មោះហៅថា «គុំ»។ វត្ថុនេះមាន រូបរាងស្រដៀងនឹងទ្រូកំពឹសច្នៃដែលបានចុះផ្សាយរួចមកហើយនៅជំពូក១, លេខរៀង ទី៧០។ យើងសង្កេតឃើញថាអ្នកស្រុកនៅតាមបណ្តោយដងស្ទឹងសែនក្នុងតំបន់សំបូរ សែនក្នុងតំបន់សំបូរ ព្រៃគុកនិងនៅខាងស្រុកសណ្តាន់នៃខេត្តកំពង់ធំនិយមប្រើប្រាស់តុនេះដើម្បីដាក់យក ត្រីនៅស្ទឹង។

Series of Lectures in Public International Law

បណ្ដេញព័ត៍មានវប្បធម៍ខ្មែរ កម្រងអត្ថបទលេខ១៣

Education Reform in Cambodia

Education plays an important role in nation-building. The history of Cambodia bears witness to the ups and downs of education. During the golden age of Khmer Empire, the king was building what the present-day call hardware and the queen the software. Some seven centuries later, when the country fell into its darkest period, education was annihilated. In Education Reform in Cambodia, Dr. Hang Chuon Naron digged into a long history of education in Cambodia in the pre-Angkor, Angkor, and post-Angkor as well as the role of education played by mainstream religions. In addition, the book uses this background information to guide casual readers and researchers alike to the various phases of development and reformations of modern education since the colonial time up to the present.

ខ្មែរ និងដំណើរឆ្ពោះទៅសម័យអង្គរដ៏រុងរឿង