បណ្ដេញព័ត៍មានវប្បធម៍ខ្មែរ កម្រងអត្ថបទលេខ៧

ប្រវត្ដិវិទ្យា សម័យអានាព្យាបាលបារំាង-ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ សេចក្ដីសង្ខេបមេរៀនប្រវត្ដិសាស្រ្ដខ្មែរសម្រាប់ជំនួយស្មារតីដល់សិស្សថ្នាក់ទី១២

បណ្ដេញព័ត៍មានវប្បធម៍ខ្មែរ កម្រងអត្ថបទលេខ១

នៅប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូល ប្រភេទនំច្រកឫស្សីដែលហៅថា “ក្រឡាន” គឺគេនិយមជាទូទេ មិនថានៅតំបន់ណា ឬតំបន់ណាឡើយ។ វិធីធ្វើ ឬទំហំក្រឡាននោះអាចខុសគ្នាពីតំបន់មួយទៅតំបន់មួយ ដែលជារឿងធម្មតា ពុំប្លែកគ្នាអ្វីពីម្ហូបអាហារ ឬចំណីចំណុកដទៃទៀតទេ។ ឧទាហរណ៍ នៅម្តុំខាងជើង ស្គន់បន្តិចមានភូមិមួយឬពីរ នៅជាប់ផ្លូវជាតិលេខ៦ ដែលនិយមធ្វើក្រឡានតូចៗប៉ុនមេជើង។នៅទីនេះនាងខ្ញុំចង់និយាយពីក្រឡានដែលគេធ្វើនៅម្តុំភូមិថ្មគ្រែ តាមបណ្តោយទន្លេធំ ក្នុងខេត្ត ក្រចេះ។ ពីមុនមកគេដុតក្រឡានល្មមតែទទួលទានក្នុងគ្រួសារ, ចែកចាយឱ្យអ្នកជិតខាងបន្តិចបន្តួច, យក ទៅវត្តប្រគេនលោកប៉ុណ្ណោះ។ បើពេលណាធ្វើច្រើន ក៏ធ្វើសម្រាប់តែមានពិធីអ្វីមួយ ក្នុងឱកាសប្រមូល ផលស្រូវរួចជាដើម។ ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃនេះ អ្នកស្រុកនៅភូមិថ្មគ្រែខ្លះបែកប្រាជ្ញាធ្វើក្រឡានលក់ (រូបលេខ១)។ ដើមឡើយមានតែពីរឬបីគ្រួសារប៉ុណ្ណោះ ដែលប្រកបរបរនេះ។ ភ្ញៀវទេសចរដែលមកលេងព្រែកកាំពី ដើម្បីមើលសត្វផ្សោតជាដើម ឬខ្លះទៀតទៅលេងខេត្តស្ទឹងត្រែងឬខេត្តរតនគិរី ចាប់ផ្តើមឈប់ឡានទិញ ក្រឡាននៅទីនេះដើម្បីទទួលទានខ្លួនឯងផង ឬជួនកាលដឹកយកទៅធ្វើញាតិមិត្តផង។ នេះមកពីគេចាប់ អារម្មណ៍ថាក្រឡាននៅទីនេះមានរសជាតិពិសេស។ អាស្រ័យហេតុនេះ នាងខ្ញុំសូមរៀបរាប់ត្រួសៗពីវីធី ធ្វើនោះ ដោយសារធ្លាប់បានទៅសង្កេតផ្ទាល់ដូចខាងក្រោមនេះ។

អាជីវកម្មក្នុងសតវត្សរ៍ទី២១

ដើម្បីធ្វើឲអាជីវកម្មអ្នករីកចម្រើនអ្នកមិនអាចប្រើលុយតែមួយមុខបានទេ។អ្នកត្រូវប្រើចំណេះដឹងនិងបទពិសោធស្របពេលជាមួួយគ្នាផងដែរ។

ខ្មែរ និងដំណើរឆ្ពោះទៅសម័យអង្គរដ៏រុងរឿង

សហគ្រិនអចលនទ្រព្យជំនាន់ថ្មី

សម្រាប់សហគ្រិនអចលនទ្រព្យដើរទៅដល់ គោលការណ៍រកស៊ីពិតជាមានសារៈសំខាន់ វិថីជោគជ័យនៃជំនួញ ហើយស្ទើរតែគ្រប់សហគ្រិនអចលនទ្រព្យជោគជ័យ ពួកគេតែង តាក់តែងគោលការណ៍រកស៊ីផ្ទាល់ខ្លួន។ បើគ្មានគោលការណ៍រកស៊ីច្បាស់ទេ យើងមិន អាចក្លាយជាសហគ្រិនខ្លាំងពូកែ នឹងរឹងមាំ ដើម្បីប្រឈមនឹងឧបសគ្គ រងព្យុះភ្លៀងបោក បក់បាននោះទេ។ហេតុអ្វីបានជាសហគ្រិនបរាជ័យច្រើនជាងជោគជ័យ ឬសគល់សំខាន់ ពួកគេ គ្មានគោល ការណ៍រកស៊ីច្បាស់លាស់ ងាយងាករេគោលដៅ និងឆាប់បោះបង់ចោលបេសកកម្មរកស៊ី ពេលជួបឧបសគ្គនានា ផ្ទុយពីអ្នករកស៊ីមានគោលការណ៍ ដែលក្រាញននៀលលូន ក្រាបតតាំងដោះស្រាយបញ្ហាតូច ធំទាំងឡាយ ដើម្បីឆ្ពោះទៅគោលដៅ ដែលបានកំណត់ យ៉ាងច្បាស់លាស់។

បណ្ដេញព័ត៍មានវប្បធម៍ខ្មែរ កម្រងអត្ថបទលេខ៥

យើងដឹងហើយថាភាជន៍ជាវត្ថុសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ដោយសារសម្រាប់ដាក់វត្ថុច្រើនបែប ច្រើនយ៉ាង។ នៅទីនេះខ្ញុំពុំនិយាយពីចានក្បានសម្រាប់ដាក់បាយសម្លទទួលទានរាល់ថ្ងៃជាទៀងទាត់ នោះឡើយ។ ឯពាក្យថា “ដាក់” នោះសោតក៏ពុំសំដៅទៅគំនិតថារក្សាអ្វីមួយទុកឲ្យបានយូរ ពុំឲ្យប៉ះថ្ងៃ ឬសំណើម ឬសត្វល្អិតមកបំផ្លាញជាដើមនោះដែរ តែគោលបំណងធំនោះ គឺដាក់ជុំគ្នាឲ្យមានរបៀប កុំឲ្យរាយប៉ាយវត្ថុនានា ហើយម្យ៉ាងទៀតគឺឲ្យគាប់ភ្នែកទៀតផង។ ដូច្នោះហើយបានជាភាជន៍ ច្រើន តែឃើញគេយកទៅដាក់គ្រឿងតង្វាយ, សំណែន ឬតម្កល់គ្រឿងរណ្តាប់ជាដើម។ នៅសម័យបុរាណ ច្បាស់ជាគេយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងណាស់ក្នុងការប្រើប្រាស់ភាជន៍នានា ដ្បិតនៅតាមរូបចម្លាក់គេ ៖ ជាចំនួនភាជន៍ អាចឃើញភាជន៍ច្រើនបែបច្រើនយ៉ាងណាស់។

បណ្ដេញព័ត៍មានវប្បធម៍ខ្មែរ កម្រងអត្ថបទលេខ១៨

ដើម្បីផលិតបានជាវត្ថុប្រើប្រាស់ដ៏ប្រណិតខាងលើ គេត្រូវចំណាយពេលយូរថ្ងៃ និងត្រូវមានភាពអំណត់អត់ធ្មត់ខ្លាំង រួមផ្សំនិងភាពប៉ិនប្រសប់ផង។ ដំណាក់កាលទី១ គឺ គេយកធាងត្នោតមកច្រៀកសំបករឹងខាងក្រៅចេញ ដ្បិតផ្នែកដែលត្រូវប្រើគឺសាច់ខាង ក្នុង។ បន្ទះដែលច្រៀកបាន គេបិតឲ្យស្អាត រួចយកទៅបញ្ជាន់នឹងឧបករណ៍កែច្នៃមួយ ប្រភេទ ដើម្បីឲ្យវារមួលចូលគ្នាជារង្វង់ ដូចឃើញនៅរូបលេខ៧។ បន្ទាប់មកទៀតទើប គេយកចម្រៀកត្នោតនោះទៅហាលថ្ងៃឲ្យស្ងួតរយៈពេល២ថ្ងៃ ដើម្បីកុំឲ្យវារលាត្រង់មក វិញ (រូបលេខ៨)។ ដំណាក់កាលទី២ គឺគេត្រូវតម្រៀបចម្រៀកធាងត្នោតទាំងនោះឲ្យចេញ ទៅជារូបរាងតាមផ្នែកផ្សេងៗនៃវត្ថុដែលគេចង់ធ្វើ រូបលេខ៩។ បន្ទាប់មកទើបគេយកផ្នែក នីមួយៗដែលទើបតម្រៀបបាននោះមកចិតបិតរំលីងផ្ទៃខាងក្នុងនិងខាងក្រៅឲ្យរាបស្មើ ស្អាត ដោយប្រើកាំបិតបន្ទោះ (រូបលេខ១០-១១)។ ១១)។

បណ្ដេញព័ត៍មានវប្បធម៍ខ្មែរ កម្រងអត្ថបទលេខ១៤

ត្រៀបជាប្រភេទនំម្យ៉ាងធ្វើពីម្សៅដំណើប (ឬអាចធ្វើពីម្សៅជ្រៃ) ដែលគេ យកទៅដុតឆ្អើរផ្ទាល់នឹងភ្លើងឲ្យឡើងស្រួយ ឈ្ងុយ ហើយមានរសជាតិផ្អែមឡមៗ ហើយគេនិយមហូបលេងជាអាហារសម្រន់កំដរមាត់។ នំនេះមិនមែននៅក្នុងជំពូកខំ ធ្វើប្រចាំរដូវកាល ឬក្នុងឱកាសពិសេសណាមួយដូចនំអន្សម, នំជាល, នំនាឡិ ឬ នំបញ្ចុកឡើយ គឺថាគេអាចធ្វើហូប ឬលក់ដូរបានគ្រប់ពេល ពិសេសកាលណាមាន បុណ្យទានតាមវត្ត ឬបុណ្យតាមភូមិស្រុកនានា។ បើពុំដូច្នោះទេ អាចមានលក់នៅ តាមផ្លូវនានាជាធម្មតាដូចឃើញក្នុងរូបលេខ១ដែលថតឆ្នាំ១៩៤៨។

បណ្ដេញព័ត៍មានវប្បធម៍ខ្មែរ កម្រងអត្ថបទលេខ១១

ខ្មែរណាក៏ស្គាល់ដែរអ្វីដែលហៅថា «នំបញ្ចុក» នោះ ដ្បិតជាចំណីដែល យើងអាចបរិភោគឲ្យឆ្អែតជំនួសបាយបាន ហើយដែលយើងអាចរកបានសិទ្ធ គ្រប់ទីកន្លែង ជាពិសេសនៅតាមផ្សារលក់ដូរ។ ទោះជាគេបរិភោគនំបញ្ចុកជា ទូទៅក្តី ក៏គេមិនដែលទុកថាជាអាហារប្រចាំថ្ងៃទេ។ បើនិយាយពីនៅជនបទផង ឱកាសដែលគេនិយមទទួលទាននំបញ្ចុកច្រើនតែជាពេលដែលមានបុណ្យទាន។ នៅទីនេះខ្ញុំសូមបរិយាយត្រួសៗអំពីរបៀបធ្វើនំបញ្ចុកដែលខ្ញុំបានឃើញនៅ ភូមិបង្កោង ក្នុងថ្ងៃបុណ្យ «ឡើងមាឃ» ដែលគេធ្វើនៅថ្ងៃ៣កើតខែមាឃ។ ចំពោះអត្ថន័យទូទៅនៃបុណ្យឡើងមាឃនោះ សូមអានអត្ថបទក្នុងជំពូក២លេខ រៀងទី៥១។ សូមបញ្ជាក់ថាភូមិបង្កោងនោះអាចចាត់ចូលថាជាករណីពិសេស ក្នុងចំណោមភូមិនៅផ្នែកខាងកើតនៃតំបន់អង្គរ ដ្បិតភូមិនេះមានត្រពាំងមួយ ហៅថា «ត្រពាំងបឹង» ដែលជាសម្បត្តិរួមរបស់អ្នកភូមិបង្កោងរក្សាត្រីទុកនេសាទ តែនៅ១ថ្ងៃមុនបុណ្យឡើងមាឃប៉ុណ្ណោះ ហើយមិនអាចមានអ្នកក្រៅឯណា មកចាប់ត្រីនៅបឹងនេះបានក្រៅតែពីអ្នកភូមិនោះឡើយ។

អាហារនៅជនបទអង្គរ

ក្នុងការបង្ហាញពីស្ថានភាពម្ហូបអាហារនេះ ខ្ញុំមាន ថ្លែងមុននឹងសម្រេចថាយកណាមួយ។ ម្យ៉ាងគឺលើកយក ជម្រើសផ្សេងៗដែរ ក្នុងនោះមានពីរដែលត្រូវយកមកថ្លឹង អាហារដែលខ្ញុំបានប្រទះនៅទីនានាដោយមិនរើសមុខមក លាតត្រដាង ឲ្យតែទីនោះជាជនបទអង្គរ។ បើធ្វើបែបនោះ ការស្រាវជ្រាវបន្ថែមមិនធំធេងពេកទេ ត្បិតបានពោលពី លើមកហើយ ថាខ្ញុំដើរសុកតត្រុកនៅតំបន់នេះជាយូរឆ្នាំ មកដែរ ដូច្នេះធ្លាប់មានឱកាសឃើញគេរៀបចំនិងរួមអាហារ ជាមួយគេច្រើនដង។ តែជាចុងក្រោយក៏សម្រេចថាបង្ហាញ ម្ហូបអាហារតាមគ្រួសារទៅវិញ គឺថាជាទូទៅ ភូមិមួយយក គ្រួសារមួយជាពិសេសមកបង្ហាញ ដើម្បីឲ្យឃើញថាក្នុង ផ្ទះតែមួយ ម្ហូបអាហារដូរយ៉ាងណាពីពេលមួយទៅពេល មួយ ស្របតាមរដូវ, ស្របតាមរបរអ្នកផ្ទះ (អ្នកនោះជាអ្នក ស្រែសុទ្ធសាធឬទៅធ្វើកម្មករនៅក្រៅ), ស្របតាមក្មេង ដែលនៅតូចមិនទាន់រៀននិងក្មេងដែលរៀន។ល។ ដូច្នេះ គ្រួសារខ្លះដែលធ្លាប់ស្គាល់ពីមុនមក ក៏ខ្ញុំត្រូវតែពង្រីកការ ទាក់ទងទៅមកញឹកញាប់តទៅទៀត ឯភូមិណាដែល គ្រាន់តែធ្លាប់ដើរ តែពុំដែលជិតស្និតនឹងផ្ទះណាជាពិសេស ក៏ខ្ញុំត្រូវចាប់ផ្តើមទាក់ទងគេដើម្បីឡើងចុះជាធម្មតាបាន។

បាបកថាទិវាជាតិអំណាន ការអភិវឌ្ឍភាសា និងទ្រឹស្ដីនៃការអភិវឌ្ឍកុមារ

បណ្ដេញព័ត៍មានវប្បធម៍ខ្មែរ កម្រងអត្ថបទលេខ១៣