ប្រវត្តិសាស្រ្តនៃ ប្រទេសកម្ពុជា​ ភាគទី២

ព្រះរាជសម្ភារ កវីរាជសតវត្ស៍ទី១៧

អ្នកនិពន្ធល្បីៗ

ស្នាដៃ អក្សរសិល្ប៍ ជាប្រភពមិនចេះរីងស្ងួត នៃ ជំនោរអារម្មណ៍ រីឯជំនោរអារម្មណ៍ រួមផ្សំជាមួយ មូលភាពវិទ្យាសាស្ត្រ ជាមូលដ្ឋាន នៃវឌ្ឍនភាពសង្គមទាំងផ្នែកគំនិត ទាំង ផ្នែកសម្ភារ ។ តាមរយៈវណ្ណកម្មទាំងនេះ យើងអាចមើលឃើញ អាថ៌កំបាំង ខ្លះៗ របស់មនុស្ស គឺកត្តាចលករទាំងឡាយដែលដឹកនាំ សកម្មភាពទាំងល្អ ទាំងអាក្រក់ របស់គេ ។ តណ្ហាជាកម្លាំង ដ៏ ខ្លាំងមហិមា ដែលអាចឲ្យ មនុស្ស បង្កើតអ្វីសព្វបែបយ៉ាង តែ ក៏ជា រណ្តៅមរណះមួយ ដ៏សោកសៅ របស់គេដែរ ។ ពី កវី សេកស្ពៀរ មកដល់ កវី ហ្គីត យើងមើលឃើញ ចិត្តគ្មានកោះត្រើយ របស់មនុស្ស តែនៅពេលជាមួយគ្នានោះ ក៏ឃើញ ភាពអន់ថយ ដែលប្រកែកមិនបាន របស់ មនុស្ស ផងដែរ ។ អ្នកនិពន្ធ ដែលយកមក សិក្សា នៅក្នុងសៀវភៅនេះ មានខ្លះជាជ័យលាភី នៃ រង្វាន់ណូបែលអក្សរសិល្ប៍ ហើយ ខ្លះ ទៀត ជាកវីដែល សកលលោកទាំងមូល ទទួលស្គាល់ថា ជាមូលដ្ឋាន ដ៏ សំខាន់ នៃ ការវិភាគគ្រប់បែបយ៉ាង រួមបញ្ចូលទាំងការវិភាគ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមសាស្ត្រ និង នយោ- បាយផងទៀត ។ ពាក្យពេចន៍ ឃ្លាឃ្លោង របស់អ្នកនិពន្ធម្នាក់ៗ ជា គន្លឹះ ដ៏សំខាន់ សម្រាប់នាំ អ្នកអានចូល ទៅក្នុងពិភពមួយដែលខុសប្លែកពី តថភាព ដែលយើង ឃើញ រាល់ថ្ងៃ ហើយ ដែលយើង មើលឃើញ តែភាពខាងក្រៅប៉ុណ្ណោះ ។ តែទោះជាយ៉ាង ណាក្តី គេត្រូវឆ្លងកាត់ សិល្បារម្មណ៍សាស្ត្រ និង និមិត្តរូបជាច្រើន ឥតគណនា ដើម្បី អាចចូលជ្រៅ ទៅក្នុងអ្វីៗ ដែល កវីទាំងនោះ ចង់លាតត្រដាងប្រាប់យើង ។

កំណើតអប្សរា

ប្រវត្តិជីវិត ហោណាំ ហុង

ប្រវត្តិសាស្រ្តនៃ ប្រទេសកម្ពុជា​ ភាគទី២

ក្នុងភាគ ទី ២ នេះ អ្នកនិពន្ធលើកឡើងអំពី សម័យដែលប្រទេស កម្ពុជាចូលទៅក្នុងសង្រ្គាម រវាងលោកកុម្មុយនិស្ត និងលោកសេរី ដោយ ចាប់ ផ្តើមពីព្រឹត្តិការណ៏ ថ្ងៃ ១៨ មិនា ឆ្នាំ ១៩៧០ រហត ដែលពេលដែល អង្គការ សហប្រជាជាតិ ធ្វើអន្តរា គមន៍ បញ្ចប់ការវិវាទ នៅកម្ពុជា គឺ ក្រោយពេលដែល សហភាព សវៀត រលំរលាយទៅ ។ សង្រ្គាម រវាង ប្រទេស កុម្មុយនសុដូចគ្នា ក៏បានឈានមកដល់ ទីអវសានដែរ នៅទីបំផុត ។ លោក វ៉ាន់ឌី កាអុន កើតនៅថ្ងៃ ១៩ មិថុនា ៤២ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ នៅស្រុក រាំង លោក ធ្វើការចិញ្ចឹម គ្រួសារយ៉ាងលំបាក លំបិន មុននឹងបានក្លាយទៅជាអ្នកកាសែត វិទ្យុបារាំង នៅ ថ្ងៃ ១ កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៩៣ ។ គឺនៅឆ្នាំ ៩៥៣ នោះហើយដែល លោក បាននិពន្ធសៀវភៅមួយ មានចំណងជើងថា Cambodge ou la Mitique sane អុយទេសកម្មជា ឬ su ដែលគ្មាន ការចូលរួមចំណែកពី នជាតិខ្មែរ បោះពុម្ពផ្សាយ នៅគ្រឹះស្ថាន ឡារម៉ាតង់ ម នៅថ្ងៃ ១៩ កក្កដាឆ្នាំ ៩៩៤ លោក បានសុំឈប់មួយរយៈសិន ដើម្បីបញ្ចប់និក្ខេបបទ បណ្ឌិត ប្រវត្តិសាស្រ្តមួយ ទៅមហាវិទ្យាល័យអក្សរសាស្ត្រ និង មនុស្សសាស្ត្រ នៅទីក្រុងនិស្ស “Nice” ស្តី ការពិបាករបស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការសម្របខ្លួនទៅក្នុង បរិបទ នៃ ពិភពលោក សម័យ BEF (Contribution à l'étude du Cambodge et de ses difficultés d'insertion au monde modeme)។ ១៧ ថ្ងៃ ៣០ មិនា ឆ្នាំ ១៩៩៧ លោក បានត្រឡប់មក ធ្វើការ នៅ វិទ្យុ បារាំង អន្តរជាតិ វិ ហូតដល់ ថ្ងៃ ៣០ មិថុនា ឆ្នាំ ២០០៧ គឺ ថ្ងៃដែល លោកចូលនិវត្តនី ។ នៅពេលនោះ លោកមានអាយុ ៦៥ ឆ្នាំ ។

Once Upon a Time in a Kingdom in Distress

In the middle of the 19th century, a Khmer king appealed to Napoleon III for helping him break the impasse in which his kingdom found itself. By a treaty, the French placed the kingdom under their protectorate. The revolt broke out and the country became a veritable colony like Viet nam, its eastern neighbour. It took more than twenty years for the rebellion to wane. For ninety years, France deployed to strengthen its presence in this royalty constantly threatened by its neighbors. But it was also at this time that the old Khmer empire, in decline since the 14th century, was modernized under the rule of its protectors. A few years after his country's Independence, King Norodom Sihanouk subjected the country of the Khmers to the satellisation of the regional Communists and caused a series of unprecedented tragedies.

ខុសព្រោះព្រះ

រឿងខ្លីចំនួន ១១ ចូលខ្លួនមករៀបរាប់ពីដំណើរជីវិតរបស់លោក ជុត ខៃ (និងក្រុមគ្រួសារ) ពេលរបបខ្មែរក្រហមផុតរលត់ទៅ ពីដំណើរចេញទៅជំរំជនភៀសខ្លួននៅឆ្នាំ ១៩៧៩ និងពិជីវិតរបស់ខ្មែរនៅស្រុកបារាំង។

ប្រវត្តិសាស្រ្តនៃ ប្រទេសកម្ពុជា​ ភាគទី១

ៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរនេះចែកចេញជា ៤ផ្នែកធំៗ។ ផ្នែក ទី១ លើកឡើងអំពី សម័យអាណានិគមបារាំង ឬ សម័យ «អាណាព្យាបាល» បារាំង ដែលចាប់ផ្តើម ពីឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣ ។ ផ្នែកទី ២ លាត សន្ធឹងពីពេលបានឯករាជ្យ រហូតដល់ ពេលសង្គ្រាមដែល ខ្ញុំដាក់បញ្ចូល ទៅក្នុងផ្នែកទី ៣ ។ តាមការពិត គឺជាសម័យកាលមួយ ដែលប្រទេស កម្ពុជាបានសាកល្បងដកខ្លួនចេញពីរបៀបរបបដឹកនាំចាស់ ប៉ុន្តែដែលបែរ ជាបានជួប នឹងការអន្តរាយទៅវិញ ដោយអ្នកដឹកនាំនៅពេលនោះ ពុំបាន ត្រៀមលក្ខណៈត្រឹមត្រូវ ហើយបានបណ្តោយខ្លួន ឲ្យធ្លាក់ទៅក្នុងការភ័ន្ត ច្រឡំមួយដ៏ធំ ក្នុងការកំណត់ មិត្ត និងសត្រូវ ហើយបន្ទាប់មក បានធ្លាក់ ទៅក្នុងអន្ទាក់ នៃ មហិច្ឆតាបរទេស ដែលប្រជែងកម្លាំងគ្នា យ៉ាងតានតឹង ទៅក្នុងតំបន់ ។ ផ្នែក ទី ៤ រៀបរាប់អំពី ព្រឹត្តិការណ៍នានា ដែលកើតមាន នៅពេលក្រោយសង្គ្រាម ។ ដោយឯកសារនេះវែងពេក ខ្ញុំបានសម្រេច បោះពុម្ពផ្សាយ ជា ភាគ ១, ភាគ ២ ជាបន្តបន្ទាប់ តាមលទ្ឋភាព ដែលខ្ញុំ អាចធ្វើទៅបាន ។

របត់នយោបាយភាគ៤

ក្រោមការជួយឧបត្ថម្ភគាំទ្រដ៏ថ្លៃថ្លាពីសំណាក់សម្តេចក្រឡាហោមសខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី-រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រមានចំណង ជើងថា របត់នយោបាយ (សីហនុ - លន់ នល់ - ប៉ុល ពត - ជា ស៊ីម ហេង សំរិន - ហ៊ុន សែន) ភាគ៤ នេះ ក៏ដូចជា ភាគ១ ភាគ២ និងភាគ៣ ដែរត្រូវបានបោះពុម្ពជាសៀវភៅឡើងស្របតាមគតិបណ្ឌិតនិងមនសិការប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាតិដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់សម្តេច ដែលបានចារបញ្ជាក់ថា៖ សំខាន់ចង់បានសៀវភៅ ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនេះ ទុកឲ្យកូនចៅរៀនសូត្រ ។ខ្ញុំបាទសូមលំអោនកាយគោរពថ្លែងអំណរគុណដ៏ជ្រាលជ្រៅនិងសូមប្រសិទ្ធិពរជ័យ ជូនសម្តេច ជាទីគោរព សូមប្រកបដោយពលានុភាពខ្លាំងក្លា បញ្ញាញាណភ្លឺថ្លា សុខភាពល្អបរិបូរណ៍ អាយុយឺនយូរ និងទទួលបានជោគជ័យគ្រប់ភារកិច្ច។

របត់នយោបាយភាគ១

"ឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រដែលមានចំណងជើងថា របត់នយោបាយ សីហនុ - លន់ នល់ - ប៉ុល ពត - ហ៊ុន សែន ត្រូវបានរៀបចំចងក្រងបោះពុម្ពជាសៀវភៅ នេះឡើង ក្រោមការជួយឧបត្ថម្ភគាំទ្រដ៏ថ្លៃថ្លាពីសំណាក់ សម្តេចក្រឡាហោម ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ។អ្វីដែលធ្វើខ្ញុំបាទ ជាអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ មានការរំភើប រីករាយ និងមានកិត្តិយសបំផុតនោះ គឺនៅក្នុងលិខិតមួយដាក់ជូនសុំអនុសាសន៍ សម្តេចក្រឡាហោម សម្រេចយកជម្រើសមួយក្នុងចំណោមជម្រើសពីរ ដើម្បីការ រៀបចំបោះពុម្ពសៀវភៅនេះ សម្តេច បានចារបញ្ជាក់ថា៖ ជម្រើសណាក៏បាន សំខាន់ ចង់បានសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនេះទុកឲ្យកូនចៅរៀនសូត្រ ។នេះជាបំណងប្រកបដោយគតិបណ្ឌិតគួរឱ្យគោរពបំផុតរបស់សម្ដេចដែលចង់ឱ្យ បោះពុម្ពសៀវភៅនេះឡើង ដើម្បីឱ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយៗទៀត បានរៀនសូត្រស្វែង យល់ពីប្រវត្តិសាស្ត្រពិតរបស់ប្រទេសជាតិខ្លួន។ ខ្ញុំបាទសូមគោរពថ្លែងអំណរគុណដ៏ជ្រាលជ្រៅ និងប្រសិទ្ធិពរជ័យជូន សម្តេច សូមប្រកបតែនឹងពុទ្ធពរទាំង ៤ ប្រការ គឺអាយុ វណ្ណៈ សុខៈ ពលៈ កុំបីឃ្លៀងឃ្លាតឡើយ៕ "

របត់នយោបាយភាគ៣

"ឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រមានចំណងជើងថា របត់នយោបាយ ( សីហនុ - លន់ នល់ - ប៉ុល ពត - ហ៊ុន សែន) តាំងពីភាគ១ រហូតដល់ភាគ៣នេះ ត្រូវបានបោះ ពុម្ពជាសៀវភៅ ក្រោមការជួយឧបត្ថម្ភគាំទ្រដ៏ថ្លៃថ្លាពីសំណាក់ សម្តេចក្រឡាហោម ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ។អ្វីដែលធ្វើខ្ញុំបាទ ជាអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ មានការរំភើប រីករាយ និងមានកិត្តិយសបំផុតនោះ គឺនៅក្នុងលិខិតដាក់ជូនសុំអនុសាសន៍ស្តីពីជម្រើស នៃការបោះពុម្ព សម្តេចក្រឡាហោម បានចារបញ្ជាក់មកវិញ ប្រកបដោយគតិបណ្ឌិត និងមនសិការប្រវត្តិសាស្ត្រជាតិ គួរឱ្យគោរពបំផុត ថា៖....ជម្រើសណាក៏បាន សំខាន់ ចង់បានសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនេះ ទុកឲ្យកូនចៅរៀនសូត្រ ។ខ្ញុំបាទសូមគោរពថ្លែងអំណរគុណដ៏ជ្រាលជ្រៅ និងសូមប្រសិទ្ធិពរជ័យជូន សម្តេច ក្រឡាហោម សូមប្រកបដោយពលានុភាពខ្លាំងក្លា បញ្ញាញាណភ្លឺថ្លា សុខភាពល្អ បរិបូរណ៍ អាយុយឺនយូរ និងទទួលបានជោគជ័យគ្រប់ភារកិច្ចដឹកនាំប្រទេសជាតិ។ "

រឿងរ៉ាវនៃទឹកដីកម្ពុជាក្រោម