Education Reform in Cambodia

ឈ្វេងយល់អំពីអាស៊ាន តួនាទីច្បាប់ និងវិស័យអប់រំក្នុងសមាហរណកម្មអាស៊ាន

Education Reform in Cambodia

Education plays an important role in nation-building. The history of Cambodia bears witness to the ups and downs of education. During the golden age of Khmer Empire, the king was building what the present-day call hardware and the queen the software. Some seven centuries later, when the country fell into its darkest period, education was annihilated. In Education Reform in Cambodia, Dr. Hang Chuon Naron digged into a long history of education in Cambodia in the pre-Angkor, Angkor, and post-Angkor as well as the role of education played by mainstream religions. In addition, the book uses this background information to guide casual readers and researchers alike to the various phases of development and reformations of modern education since the colonial time up to the present.

១០គោលការណ៍ដើម្បីជោគជ័យរបស់លោក ហូវឺត ស្កាលស៍

អំពីស្មេរ លោក ស៊ិន គង់ កើតនៅថ្ងៃទី១៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៨៣ នៅភូមិពោធិ៍ ឃុំពោធិ៍ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ។ ការសិក្សា ២០០៨ : បរិញ្ញាបត្រ ផ្នែក ព្រះពុទ្ធសាសនា ពីសាកលវិទ្យាល័យពុទ្ធសាសនទូតថេរវាទអន្តរជាតិ សហភាពមីយ៉ាន់ម៉ា ២០១០ : បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ ផ្នែក ទស្សនវិជ្ជាព្រះពុទ្ធសាសនា ពីសាកលវិទ្យាល័យកល្យាណី ប្រទេសស្រីលង្កា ការងារបច្ចុប្បន្ន - លេខាឯកអគ្គរដ្ឋទូតទីម័រខាងកើត ប្រចាំនៅកម្ពុជា - សាស្ត្រាចារ្យទស្សនវិជ្ជានៃសាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា

សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា មាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកអនាគតដ៏ភ្លឺស្វាង វឌ្ឍនភាព បញ្ហាប្រឈម និងទស្សន វិស័យទៅអនាគត

ប្រវត្ដិវិទ្យា សេចក្ដីសង្ខេបមេរៀនប្រវត្ដិសាស្រ្ដតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងពិភពលោក សម្រាប់ជំនួយស្មារតីដល់សិស្សថ្នាក់ទី១២

សិក្សាសង្ខេបស្ដីពី ទស្សនវិជ្ជា

ការរីកចម្រើននៃវិទ្យាសាស្ត្រ ដែលជួយឱ្យមនុស្សបង្កើតស្នាដៃយ៉ាង អស្ចារ្យគ្រប់វិស័យដូចសព្វថ្ងៃនេះ មាន ទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយនឹង ទស្សនវិជ្ជា។ ប៉ុន្តែ ដោយសារពេល វេលាដើរទៅមុខកាន់តែលឿន មនុស្ស ភាគច្រើនភ្លេចគិតថា ទស្សនវិជ្ជា ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមដើមកំណើតនៃ ចំណេះដឹងដែលជួយធ្វើឱ្យមនុស្ស អភិវឌ្ឍគំនិតរបស់ខ្លួន។ វិទ្យាសាស្ត្រ មិនអាចកាត់ផ្តាច់ចេញពីទស្សនវិជ្ជា បានទេ ហើយអនាគតក៏មិនអាចគ្មាន អតីតកាលជាមូលដ្ឋានដែរ។ នៅក្នុងវណ្ណកម្មនេះ បណ្ឌិត សភាចារ្យ ហង់ជួន ណារ៉ុន នាំអ្នកអាន ទៅក្នុងពិភពនៃគំនិតដែលលាតសន្ធឹង លើពេលវេលាជាង២៦០០ឆ្នាំ និង បង្ហាញប្រព័ន្ធពុទ្ធិរបស់ទស្សនវិទូជាង ៤០រូបដែលបានចូលរួមចំណែកក្នុង វិភាគទានដើម្បីយល់ដឹងពិភពលោក និងដំណើរជីវិតមនុស្សឱ្យកាន់តែ ប្រសើរឡើង។

កំណែទម្រង់វិស័យអប់រំនៅកម្ពុជាមាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកសង្គមពុទ្ធិ និងវិបុលភាព

អក្សរសិល្ប៍ និងភាសាខ្មែរ សម័យមុនអង្គរ និងសម័យអង្គរ តាមរយៈសិលាចារឹក

សិលាចារឹកជាស្លាកស្នាមប្រវត្តិសាស្ត្រ យ៉ាងសំខាន់ដែលបញ្ជាក់អំពីភាពរុងរឿង នៃអារ្យធម៌ និងកាលប្បវត្តិរបស់ប្រទេស ជាតិនៅក្នុងសម័យកាលដែលកន្លងផុត ទៅរាប់រយពាន់ឆ្នាំ។ ក្នុងពេលដែលប្រទេស ជាច្រើនក្នុងពិភពលោកនេះមានភស្តុតាង ប្រវត្តិសាស្ត្រតិចតួច កម្ពុជាមានសិលា ចារឹក ប្រហែល១៤០០ដែលកត់ត្រាអំពី ដំណាក់កាលប្រវត្តិសាស្រ្តជិតមួយសហស្ស វត្សពីសតវត្សទី៦ដល់សតវត្សទី១៤។ សិលាចារឹកមិនត្រឹមតែជាឧបករណ៍ កត់ត្រាប្រវត្តិសាស្ត្រ និងព័ត៌មានប៉ុណ្ណោះ ទេ ប៉ុន្តែសិលាចារឹកកម្ពុជាក៏ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យ ឃើញដំណើរវិវត្ត និងទម្រង់សម្បូរបែបនៃ ការប្រើប្រាស់ភាសាទាំងខ្មែរបុរាណ និង ភាសាដែលមានឥទ្ធិពលលើវប្បធម៌ខ្មែរ នៅសម័យដើម គឺភាសាសំស្ក្រឹត និងភាសា បាលី។

ទស្សនវិជ្ជា និងទ្រឹស្ដីស្ដីពីការអប់រំ

សង្គមមួយត្រូវបានរៀបចំឱ្យមានស្ថិរភាព ពេលដែលបុគ្គលនីមួយៗកំពុងធ្វើនូវអ្វីដែលជា សមត្ថភាពពីធម្មជាតិ ដើម្បីប្រើជាផលប្រយោជន៍ ដល់អ្នកដទៃទេ...ហើយការធ្វើដូចនេះគឺជាដំណើរការ នៃការអប់រំ។ គោលដៅនៃការអប់រំ គឺបង្រៀនមនុស្ស នូវបញ្ហាសំខាន់ៗ តាមរយៈចំណេះដឹង បណ្តុះចរិយា ធម៌ និងការគោរពភាពថ្លៃថ្នូរបស់មនុស្ស។ ការ «គិត ពិចារណា» ជាប្រចាំ គឺជាមធ្យោបាយផង និងជា គោលបំណងផងនៃការអប់រំ។ គោលបំណងនៃ គរុកោសល្យ គឺការអប់រំមនុស្សឱ្យក្លាយទៅជាទ្រព្យ សម្បត្តិរបស់សង្គម។ ដើម្បីសម្រេចបានគោលដៅ នេះ ការគ្រប់គ្រងការអប់រំត្រូវតែធ្វើកំណែទម្រង់ជា បន្តបន្ទាប់៖ (១) ការពង្រឹងប្រសិទ្ធភាព និងដំណើរ ការសាលារៀន ជាពិសេស ការកែលម្អវិធីសាស្ត្រ បង្រៀន និងដំណើរការនៃការរៀន និងការបង្រៀន (២) ការពង្រឹងប្រព័ន្ធអប់រំទាំងមូល ក្នុងគោល បំណងទទួលបាននូវគុណភាពអប់រំ និងភាពប្រកួត ប្រជែងរបស់ប្រទេសលើទីផ្សារការងារ និង (៣) ការឆ្លើយតបទៅនឹងសតវត្សទី ២១ និងធានាទំនាក់ ទំនងរវាងការរៀនក្នុងសាលា និងបរិបទនៃសកល- ភាវូបនីយកម្មមូលដ្ឋាន ភាវូបនីយកម្ម និងបុគ្គល ភាវូបនីយកម្ម។

"អក្សរសិល្ប៍ និងភាសាខ្មែរកណ្ដាល តាមរយៈសិលាចារឹកនគរវត្ដ "

ភាសា «ខ្មែរកណ្តាល» គឺជាភាសា ដែលមានលក្ខណៈអន្តរកាលពីភាសា «ខ្មែរ- បុរាណ» ទៅភាសា «ខ្មែរទំនើប» ដោយ អ្នកនិពន្ធប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍នៃ «ខ្មែរ- បុរាណ» លាយឡំជាមួយនឹងភាសាសំស្ក្រឹត ភាសាបាលី និងភាសា «ខ្មែរកណ្តាល»។ នៅសម័យអង្គរខ្មែរបានខ្ចីពាក្យសំស្ក្រឹត ដើម្បីប្រើប្រាស់នៅក្នុងភាសាប្រចាំថ្ងៃ ដែល ធ្វើឱ្យវប្បធម៌សំស្រ្កឹតចាក់ឫសចូលយ៉ាង ជ្រៅនៅក្នុងវប្បធម៌និងភាសាខ្មែរបុរាណ។ នៅសម័យក្រោយអង្គរភាសាបាលីត្រូវបាន គេយកមកប្រើទន្ទឹមគ្នានឹងភាសាសំស្ក្រឹត។ ភាសាខ្មែរកណ្តាល គឺជាដំណាក់ កាលមានការផ្លាស់ប្តូរទាំងការប្រើពាក្យ វេយ្យាករណ៍ និងសូរសព្ទ និងការចាប់ផ្តើម នៃដំណាក់កាលនៃភាសាខ្មែរទំនើបនៅ ពាក់កណ្តាលទី២នៃសតវត្សទី១៨។

បាឋកថាទិវាគ្រូបង្រៀន បរិវត្ដកម្មឌីជីថលនៃការអប់រំ បំណិនសតវត្សរ៍ទី២១ និងកំណែទម្រង់វិធីសាស្រ្ដបង្រៀន

ជីវិតអាពាហ៍ពិពាហ៍

គ្រួសារគឺជាកោសិកាសង្គមដ៏តូចបំផុត។ ឬ បើនិយាយត្រឡប់មកវិញ សង្គម គឺជាការរួមប្រជុំ នៃគ្រួសារទាំងឡាយ។ គ្រួសារគឺជាការកំណត់របស់ សង្គមទាំងផ្នែកសន្តិភាព សុខុមាលភាព និងវិបុលភាព។ ពួកយើងច្រើន តែ មើលរំលងទៅលើស្ថាប័នដទៃទៀតមាន ការគ្រប់គ្រង ការសិក្សា សាសនា ការកំសាន្ត និងជាពិសេសស្ថាប័នសេដ្ឋកិច្ច ហើយច្រើនតែមើល ទៅសង្គមរួមទាំងមូលជាបែបមហាភាគ។ គ្រួសារមានលក្ខណៈជាសង្គម មួយដោយបរិបូណ៌។ បើសង្គមតូចនេះល្អ គ្មានជំងឺ សង្គមធំក៏ល្អ និង មានសុខភាពល្អដែរ។ ក្នុងខ្លួនមនុស្សយើងការរកឃើញមេរោគមហារីក បានបង្ហាញអោយដឹងថា រោគនេះកើតឡើងដោយកោសិកាក្នុងខ្លួនយើង ត្រង់ណាមួយ «ឆ្កួត» ឬ «មិនធ្វើការទៅតាមមុខនាទីខ្លួន» ដែលគួរធ្វើ ទៅខាំគេទាំឯង រហូតវិនាសសាច់ត្រង់នោះ។ រចនាករ យល់ឃើញថា បើសង្គមគ្រួសារ «ឆ្កួត» ឬ «មិនធ្វើការទៅតាមមុខនាទីខ្លួន» ដែលគួរ ធ្វើទេសង្គមមនុស្សនោះប្រាកដជាកើតរោគមហារីកដែរជាមិនខាន។