ពាក្យប្រើចំពោះសំណង់បុរាណនិងក្បាច់លម្អ

សំណង់ដែលជាមរកខ្មែរបុរាណមានច្រើនបែបច្រើនយ៉ាងណាស់ ទាំងរូបរាង ឆ្លងទំហំ ទាំងទីតាំង ព្រមទាំងវត្ថុធាតុសម្រាប់សាងសង់ និងសោភ័ណភាពជាដើមផង គឺមានការប្រែប្រួលលូតលាស់ទៅតាមសម័យកាលហូរហែរៀងមក ឯតួនាទីសំណង ផ្សេងៗនោះក៏ខុសៗគ្នាច្រើនដែរ។ នេះបើពោលតែអំពីអ្វីៗដែលមើលឃើញនឹងភ្នែកខ្លះៗ ប៉ុណ្ណោះ បើពិនិត្យឲ្យស៊ីជម្រៅទៅរកន័យខ្លឹមសារ ឬអ្វីដែលភ្ជាប់ជាមួយនឹងសង្គមទៅ ទៀតនោះ រឹងរឹតតែធំធេងវែងឆ្ងាយ ជ្រាលជ្រៅថែមទៀតផង។

ព្រះបរមរូបព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧

ចម្លាក់ខ្មែរបុរាណមួយដែលធ្វើឲ្យគេមានការចាប់អារម្មណ៍ ខ្លាំង គឺរូបបុរសម្នាក់មានមាឌធំមាំ ស្លៀកសំពត់ចងក្បិនខើចត្រឹម ភ្លៅ លែងខ្លួនទទេ អង្គុយពែនភ្នែន ភ្នែកទាំងពីរបិទ ទឹកមុខស្ងប់ ឱនក្បាលចុះបន្តិច ក្នុងឥរិយាបថសមាធិ សក់ស្ងួតបួងជាផ្នួងតូច នៅលើក្បាល។ រូបនេះមានការសិក្សាជាហូរហែតាំងតែពីរវាងដើម ស.វ.ទី២០ ដោយអ្នកស្រាវជ្រាវបារាំង ដូចជាលោក Alfred Foucher, លោក Jean Filliozat, លោក Philippe Stern, លោក Henri Marchal, លោក George Groslier, លោក George Cœdès ជាដើម។ ការសិក្សា ល្អិតល្អន់ដោយផ្អែកលើភស្តុតាងផ្សេងៗពិសេសជាងគេ គឺលោក George Cœdès គាត់ទាញសេចក្តីសន្និដ្ឋានថា ចម្លាក់នោះជារូប ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ (សោយរាជ្យឆ្នាំ១១៨១-១២២០?) ដែល គេសាងឡើងនៅរវាងចុងស.វ.ទី១២ ក្នុងរចនាបថបាយ័ន្ត។ គេ បោះពុម្ពផ្សព្វផ្សាយអត្ថបទសិក្សានោះនៅឆ្នាំ១៩៥៨”។

ទស្សនៈស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទខ្មែរ