សុរិយា

កោះបិសាច

“កោះបិសាច” ដែលខ្ញុំបានរៀបរៀងឡើងនេះ មានលក្ខណ ៦២ ប្លែកពីបទនិពន្ធអក្សរសិល្យ ដែលយើង ឆាប់បានសាល់ នៅសម័យ និពន្ធ ខ្ញុំចាត់ទុករឿងនេះថា ជារឿងនិទាន មួយបែបដែរ ទោះបី របៀបនិពន្ធ រចនាបទនៃបទនិពន្ធ មានលក្ខណ:ប្រហាក់ប្រហែល នឹង ប្រលោមលោកទី១ របស់ខ្ញុំ មិនដូច របៀបរឿងនិទាន ដែលយើង ធ្លាប់អាន ធ្លាប់ស្គាល់ក្តី ផង ( nouvelle) ប្រហាក់ប្រហែល នឹង រឿងបុរាណផង ។

កំណត់ហេតុពណ៌ស្វាយ​ ភាគ១

ទំព័រសៀវភៅប្រៀបដូចទំព័រជីវិតដែលលាក់ទុកនូវអាថ៌កំបាំងរាប់មិនអស់ គ្រប់យ៉ាងចាប់ផ្តើមឡើងដោយចង្វាក់រាំដ៏ស្និទស្នាល សំឡេងតូរតន្រ្តីដ៏ពិរោះ ជាមួយនឹងកែវភ្នែកស្នេហាដ៏ផ្អែមល្ហែម។ ខ្ញុំហាក់ដូចជាកំពុងស្ថិតនៅក្នុងអារម្មណ៍មួយដ៏ស្រពិចស្រពិលរហូតដល់មិនដឹងថាខ្ញុំកំពុងស្ថិតនៅក្នុងការយល់សប្តិ ឬក៏ជាការពិត។ គេប្រៀបដូចជាស្រមោលដ៏ចម្លែកដែលអន្ទោលតាមខ្ញុំគ្រប់ទីកន្លែង ខ្ញុំអាចស្តាប់ឮសម្លេងបេះដូងរបស់គេគ្រប់ពេលវេលា ខ្ញុំពិតជាចង់ដឹងខ្លាំងណាស់ថាគេជានរណា? សៀវភៅកំណត់ហេតុពណ៌ស្វាយបាននាំផ្លូវឱ្យខ្ញុំបានជួបនឹងគេជាថ្មីម្តងទៀតដោយសារកម្លាំងអធិដ្ឋានដ៏អស្ចារ្យដែលគ្មានឥទ្ធិពលអ្វីអាចមកបំបែកពួកយើងបានឡើយ។

ពិភពពីរ មួយថ្ងៃជាមួយអ្នក

លីលីនជាអ្នករក្សាម្នាក់នៅទីក្រុងនៃទីក្រុង ពិភពដែលមានបច្ចេកវិទ្យាជឿនលឿន។ ជីវិតសាមញ្ញរបស់នាងបានប្រែប្រួលនៅពេលនាងបានដឹងពីពិភពមួយទៀត ពីមនុស្សម្នាក់នៃពិភពមួយទៀត។អាថ៍កំបាំងនៃការប្រសព្វការពិតដែលនាងកំពុងស្វែងរកអាចនាំគ្រោះថ្នាក់ដល់ពិភពមួយទៀត។

សំឡេងខ្សឹប

"វាមិនសំខាន់ទេថាពួកយើងនឹងស្គាល់គ្នាអាចមានឱកាសជួបគ្នាឬអត់។ រឿងដែលសំខាន់នោះគឺអ្នកនឹងអាចចងចាំបំណែកណាមួយនៃ “សំឡេងខ្សឹប” របស់ខ្ញុំដែលប៉ះដល់បេះដូងរបស់អ្នក។ គ្មាននរណាម្នាក់អាចនៅលើលើកទឹកចិត្តអ្នកគ្រប់ពេលវេលានោះទេ ព្រោះនៅពេលណាមួយ គ្រប់គ្នាគង់តែចាកចេញទៅដោយចៀសមិនបាន។ ដូច្នេះហើយទោះជាមិនអវត្តមានខ្ញុំក៏ដោយ “សំឡេងខ្សឹប” នឹងនៅតែស្ថិតជាមួយអ្នករាល់ពេលដែល អ្នកជួបបញ្ហាដូចបទនិពន្ធណាមួយរបស់ខ្ញុំដែរ។ “ជីវិតនេះ គឺពោរពេញទៅដោយបញ្ហាតែអ្នកត្រូវខ្សឹប ប្រាប់ខ្លួនឯងថាបើគេឆ្លងកាត់បាន ខ្ញុំក៏អាចឆ្លងកាត់បានដូចគ្នា!”"

មុនថ្ងៃហៀបលិច ភាគ១

ដំណើរជីវិតមនុស្សហាក់ដូចជាការធ្វើដំណើរតាមផ្លូវកងចក្រមួយដែលទោះបីយើងចេញឆ្ងាយពីកន្លែងធ្លាប់រស់នៅ ខានជួបមុខមនុស្សដែលយើងធ្លាប់ជាប់យូរយ៉ាងណា ក៏ថ្ងៃណាមួយយើងនឹងបានជួបគេនៅកន្លែងថ្មីផ្សេងទៀត ដោយភាពចៃដន្យ!

You ទំព័រចុងក្រោយ

អ្នកមានស្នេហាទាំងអស់សុទ្ធតែចង់ធ្វើជាទំព័រចុងក្រោយក្នុងជីវិតរបស់មនុស្សដែលខ្លួនស្រលាញ់! តែអ្នកត្រូវចាំថា ពេលដែលអ្នកចង់បានអ្វីមួយ អ្នកអាចនឹងសមបំណង ឬក៏ខកចិត្ត ព្រោះទ្វារនេះគេជាអ្នកកាន់កូនសោ។

អក្សរសិល្ប៍ បារាំង​សតវត្សទី២០

អក្សរសិល្ប៍បារាំង ជាចំណែកមួយដ៏សំខាន់ នៃការសិក្សាប្រវត្តិ នៃ គំនិត ទាំងឡាយ (l'histoire des idées) ដែលបានជំរុញពិភព លោកឲ្យដើរ ជាសន្សឹមៗឆ្ពោះ ទៅរកវឌ្ឍនភាពសង្គម និង ការយល់ដឹង អំពី អត្ថប្រយោជន៏ នៃ សេរីភាព ពោល គឺសេចក្តី ថ្លៃថ្នូរ របស់មនុស្ស ។ គឺនៅក្នុងន័យនេះហើយដែលខ្ញុំបានសម្រេច សរសេរ សៀវភៅនេះជាភាសាខ្មែរ សម្រាប់ឲ្យកូនខ្មែរពិចារណា អំពីតួនាទី និងសិទ្ធិ របស់មនុស្សម្នាក់ៗនៅក្នុងជីវិតជាទូទៅ និង នៅក្នុងសង្គមនីមួយៗ ។ កន្លងមក អ្នកប្រាជ្ញ ខ្មែរបានចងក្រងស្នាដៃជាច្រើន ដែលទាក់ទង នឹង វប្បធម៌បរទេស ដូចជា រឿង សាមកុក ឬ ស្រីហិតោបទេស ជាដើម ។ តាមរយៈប្រលោមលោក សម័យទំនើប និង សិក្សាកថាមួយចំនួន ព្រមទាំងការបកប្រែសៀវភៅបរទេសខ្លះៗ កវី និង អ្នកនិពន្ធខ្មែរ ក៏បាន នាំមកឲ្យខ្មែរយើង នូវឧបករណ៍ ជាច្រើនដែលបានផ្តល់ទៅឲ្យ វប្បធម៌ ខ្មែរយើងនូវលក្ខណៈ វិសេសវិសាល និងសម្បូណ៍បែបថែមទៀត ។ ទស្សនៈ ផ្សេងៗ ដែលខ្ញុំបានដកស្រង់ចេញ ពី ស្នាដៃ របស់ អ្នកនិពន្ធបារាំង យកមកវិភាគក្នុងសៀវភៅនេះ ទោះជាពុំបានច្រើនប៉ុន្មានក្តី ក៏ជាចំណែកមួយ នៃ គំនិតទាំងឡាយ ដែលបានធ្វើឲ្យពិភពលោក កាន់តែមានពន្លឺសម្រាប់ដោះ ស្រាយបញ្ហាមនុស្សជាតិ និង យល់ដឹងអំពីមូលលហេតុ នៃ អាថ៌កំបាំងនានាដែរ ។ លោក វ៉ាន់ឌី កាអុន កើតនៅថ្ងៃ ១៩ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩៤២ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ នៅស្រុកបារាំង (លោក ធ្វើការចិញ្ចឹម គ្រួសារយ៉ាង លំបាកលំបិន មុននឹងបានក្លាយទៅជាអ្នកកាសែត នៃ វិទ្យុបារាំង អន្តរជាតិ (Radio France Intematonitis) (ទៅ ថ្ងៃ ១ កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៩៣ ។ គឺនៅឆ្នាំ ១៩៩៣ នោះហើយដែល លោក បាននិពន្ធសៀវភៅមួយ មានចំណងជើងថា Cambodige ouila politique sans les Cambodgiens “ប្រទេសកម្ពុជា ឬ នយោបាយ ដែលគ្មានការចូលរួមចំណែកពី ជនជាតិខ្មែរ បោះពុម្ពផ្សាយ នៅត្រីរស្មាន ឡារម៉ាតង់ (L'Harmattan) ។ នៅថ្ងៃ ១៩ កក្កដាឆ្នាំ ១៩៩៥ លោក បានសុំឈប់មួយរយះសិន ដើម្បីបញ្ចប់និក្ខេបបទ បណ្ឌិត ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនៅមហាវិទ្យាល័យ អក្សរសាស្ត្រ និង មនុស្សសាស្ត្រ នៅទីក្រុងនិស្ស “Nice ស្តីពី «ការពិបាករបស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការសម្របខ្លួនទៅក្នុង បរិបទ នៃ ពិភពលោក សម័យទំនើប » (Contribution à l'etude du Cambodge et de ses difficultés dinsertion au monde moderne ) ។ នៅ ថ្ងៃ ៣០ មិនា ឆ្នាំ ១៩៩៧ លោក បានត្រឡប់មក ធ្វើការ នៅ វិទ្យុ បារាំង អន្តរជាតិ វិញរហូតដល់ ថ្ងៃ ២០ មិថុនា ឆ្នាំ ២០០៧ គឺ ថ្ងៃដែលលោកចូល និវត្តន៏ ។ នៅពេលនោះ លោកមានអាយុ ៦៥ ឆ្នាំ ។

បល្ល័ង្កព្រៃ

រឿងរ៉ាវព្រៃអាគម ល្បីរហូតធ្វើឱ្យអ្នកភូមិមួយដែលរស់នៅក្បែរនោះកើតក្តីខ្លាចរអា។ ឯអ្នកភូមិមួយចំនួនក៏ចេះតែបាត់ខ្លួនពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។ ព្រៃដែលធ្លាប់តែមានភាពស្រស់បំព្រងក្លាយជាដងព្រៃដ៏ស្ងាត់ ជ្រងំ បាត់អស់សំឡេងសត្វយំ ពិដោរផ្កាព្រៃ ជំនួសដោយក្លិនឆ្អាបឈាមពាសពេញ។

និស្ស័យ

រោគសិប្បនិម្មិត

ថ្ងៃនេះគេកំពុងចលាចលនឹងរឿងក្មេងប្រុសម្នាក់ស្លាប់ដោយសារទូរស័ព្ទ? វាមិនអាចរលត់បានទេខ្ញុំនឹងស្លាប់បើសិនវារលត់? ខ្ញុំបន្តអូសរូបពីមួយទៅមួយ សារបន្ទាប់ក្នុងរូបចុងក្រោយ ដែលគេបានផុសគឺ «ដង្ហើមស្ថិតក្នុងពន្លឺថ្ម បេះដូងស្ថិតលើអេក្រង់ អត្តសញ្ញាណស្ថិតលើមតិភាគច្រើន..

ការចាប់ផ្តើមនៃសេចក្តីបញ្ចប់មួយ

គ្មានមួយវិនាទីណាដែលខ្ញុំមិនរំលឹកខ្លួនឯងថាមនុស្សប្រុសដែលខ្ញុំកំពុងឱបថើបនៅថ្ងៃនេះ នឹងអាចក្លាយជាមនុស្សដែលធ្វើឲ្យខ្ញុំឈឺចាប់ខ្លាំងបំផុតនៅថ្ងៃណាមួយនោះទេ មិនមែនខ្ញុំមិនបានជឿជាក់លើបង ឬមិនមែនបងសម្តែងមិនសមនោះទេ គឺព្រោះតែបងល្អពេក បងល្អពេកហើយ។

លម្អងសមុទ្រ

ការជួបគ្នាដែលមិនដែលព្រៀងទុករវាងបុរសម្នាក់ឈ្មោះ ដេន និងនារីជាលម្អងសមុទ្រដែលគ្មានឈ្មោះ។ នេះជាការជួបគ្នាដែលដេនមិនអាចបំភ្លេចបាន នេះឬជាស្នេហា? តើវាអាចទៅរួចដែលទេ រវាងមនុស្សនិងលម្អងសមុទ្រ?