សញ្ញាចតុអង្គ

បេះដូងក្រដាស

ក្រដាសដែលដាមប្រឡាក់នូវស្នាមអតីតកាលមិនស្រស់បំព្រង គេនៅតែអាចច្នៃឲ្យក្រដាស​នោះក្លាយទៅជាក្រដាសមួយដែលអាចប្រើប្រាស់បាន។អរគុណដែលធ្វើឲ្យក្រដាសមួយនេះមានសោភ័ណភាពឡើងវិញ។ អរគុណដែលតែងតែតាមដាស់តឿន និងបារម្ភរហូតមក...

អ្នកស្នងកោះ

នារាត្រីកាលយប់១៥កើត ខ្ញុំបានអង្គុយរង់ចាំនារីរបាំគ្រងឈុតនាងនាគនោះ ថានាងនឹងលេចចេញរូបរាងដូចកាលដែលនរៈឃើញឬអត់។ កំពុងតែអង្គុយគិតមិនទាន់បានប៉ុន្មានផងស្រាប់តែសំឡេងភ្លេងពិណពាទ្យបានប្រគំឡើងយ៉ាងរណ្តំពេញផ្ទៃមហាសាគរនាពេលរាត្រី។

ឃាតករមុខក្រហម

ជាប្រលោមលោកស៊ើបអង្កេតនិពន្ធដោយអ្នកនិពន្ធជនជាតិអង់គ្លេស អារ៍ធ័រ ខូណាន់ ដូយ្លិ៍ ។ នេះជាការចេញដំបូងនៃតួអង្គ ស៊័រឡក់ ហូមល៍ និងលោកដុកទ័រ វ៉ាត់សុន ដែលជាតួអង្គភ្នាក់ងារស៊ើបអង្កេតដ៏ល្បីល្បាញ ពេញពិភពលោក ។

បល្ល័ង្កព្រៃ

រឿងរ៉ាវព្រៃអាគម ល្បីរហូតធ្វើឱ្យអ្នកភូមិមួយដែលរស់នៅក្បែរនោះកើតក្តីខ្លាចរអា។ ឯអ្នកភូមិមួយចំនួនក៏ចេះតែបាត់ខ្លួនពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។ ព្រៃដែលធ្លាប់តែមានភាពស្រស់បំព្រងក្លាយជាដងព្រៃដ៏ស្ងាត់ ជ្រងំ បាត់អស់សំឡេងសត្វយំ ពិដោរផ្កាព្រៃ ជំនួសដោយក្លិនឆ្អាបឈាមពាសពេញ។

អក្សរសិល្ប៍ បារាំង​សតវត្សទី២០

អក្សរសិល្ប៍បារាំង ជាចំណែកមួយដ៏សំខាន់ នៃការសិក្សាប្រវត្តិ នៃ គំនិត ទាំងឡាយ (l'histoire des idées) ដែលបានជំរុញពិភព លោកឲ្យដើរ ជាសន្សឹមៗឆ្ពោះ ទៅរកវឌ្ឍនភាពសង្គម និង ការយល់ដឹង អំពី អត្ថប្រយោជន៏ នៃ សេរីភាព ពោល គឺសេចក្តី ថ្លៃថ្នូរ របស់មនុស្ស ។ គឺនៅក្នុងន័យនេះហើយដែលខ្ញុំបានសម្រេច សរសេរ សៀវភៅនេះជាភាសាខ្មែរ សម្រាប់ឲ្យកូនខ្មែរពិចារណា អំពីតួនាទី និងសិទ្ធិ របស់មនុស្សម្នាក់ៗនៅក្នុងជីវិតជាទូទៅ និង នៅក្នុងសង្គមនីមួយៗ ។ កន្លងមក អ្នកប្រាជ្ញ ខ្មែរបានចងក្រងស្នាដៃជាច្រើន ដែលទាក់ទង នឹង វប្បធម៌បរទេស ដូចជា រឿង សាមកុក ឬ ស្រីហិតោបទេស ជាដើម ។ តាមរយៈប្រលោមលោក សម័យទំនើប និង សិក្សាកថាមួយចំនួន ព្រមទាំងការបកប្រែសៀវភៅបរទេសខ្លះៗ កវី និង អ្នកនិពន្ធខ្មែរ ក៏បាន នាំមកឲ្យខ្មែរយើង នូវឧបករណ៍ ជាច្រើនដែលបានផ្តល់ទៅឲ្យ វប្បធម៌ ខ្មែរយើងនូវលក្ខណៈ វិសេសវិសាល និងសម្បូណ៍បែបថែមទៀត ។ ទស្សនៈ ផ្សេងៗ ដែលខ្ញុំបានដកស្រង់ចេញ ពី ស្នាដៃ របស់ អ្នកនិពន្ធបារាំង យកមកវិភាគក្នុងសៀវភៅនេះ ទោះជាពុំបានច្រើនប៉ុន្មានក្តី ក៏ជាចំណែកមួយ នៃ គំនិតទាំងឡាយ ដែលបានធ្វើឲ្យពិភពលោក កាន់តែមានពន្លឺសម្រាប់ដោះ ស្រាយបញ្ហាមនុស្សជាតិ និង យល់ដឹងអំពីមូលលហេតុ នៃ អាថ៌កំបាំងនានាដែរ ។ លោក វ៉ាន់ឌី កាអុន កើតនៅថ្ងៃ ១៩ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩៤២ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ នៅស្រុកបារាំង (លោក ធ្វើការចិញ្ចឹម គ្រួសារយ៉ាង លំបាកលំបិន មុននឹងបានក្លាយទៅជាអ្នកកាសែត នៃ វិទ្យុបារាំង អន្តរជាតិ (Radio France Intematonitis) (ទៅ ថ្ងៃ ១ កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៩៣ ។ គឺនៅឆ្នាំ ១៩៩៣ នោះហើយដែល លោក បាននិពន្ធសៀវភៅមួយ មានចំណងជើងថា Cambodige ouila politique sans les Cambodgiens “ប្រទេសកម្ពុជា ឬ នយោបាយ ដែលគ្មានការចូលរួមចំណែកពី ជនជាតិខ្មែរ បោះពុម្ពផ្សាយ នៅត្រីរស្មាន ឡារម៉ាតង់ (L'Harmattan) ។ នៅថ្ងៃ ១៩ កក្កដាឆ្នាំ ១៩៩៥ លោក បានសុំឈប់មួយរយះសិន ដើម្បីបញ្ចប់និក្ខេបបទ បណ្ឌិត ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនៅមហាវិទ្យាល័យ អក្សរសាស្ត្រ និង មនុស្សសាស្ត្រ នៅទីក្រុងនិស្ស “Nice ស្តីពី «ការពិបាករបស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការសម្របខ្លួនទៅក្នុង បរិបទ នៃ ពិភពលោក សម័យទំនើប » (Contribution à l'etude du Cambodge et de ses difficultés dinsertion au monde moderne ) ។ នៅ ថ្ងៃ ៣០ មិនា ឆ្នាំ ១៩៩៧ លោក បានត្រឡប់មក ធ្វើការ នៅ វិទ្យុ បារាំង អន្តរជាតិ វិញរហូតដល់ ថ្ងៃ ២០ មិថុនា ឆ្នាំ ២០០៧ គឺ ថ្ងៃដែលលោកចូល និវត្តន៏ ។ នៅពេលនោះ លោកមានអាយុ ៦៥ ឆ្នាំ ។

ប្រលោមចិត្តភាគ ១

សម្លាញ់មិនមែនស្រឡាញ់

ខ្ញុំលួចស្រលាញ់មិត្តភក្តិខ្លួនឯងអស់រយៈពេលពីរឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែជំនួសឱ្យការស្រលាញ់ គេចាត់ទុកខ្ញុំត្រឹមជាសម្លាញ់ប៉ុណ្ណោះ។ស្នេហ៍តែម្ខាងដែលម្នាក់ព្យាយាមលាក់បាំងចំពោះអ្នកដែលមិនច្បាស់ពីអារម្មណ៍របស់ខ្លួន តែបែរជាម្នាក់ផ្សេងទៀតជាអ្នកទទួលដឹងឮ។

ស្នេហាចុកឈាមរបស់កម្លោះវែរទែរ

កម្លោះ វែរខ្មែរ លួចស្រឡាញ់ប្រពន្ធគេ ហើយបណ្តែត ខ្លួនទៅតាមខ្យល់ព្យុះដ៏ធំធេងមួយ ដែលបាននាំខ្លួនគេទៅរកវាល វដ្តសង្សារឥតកោះត្រើយនៃគណ្តុរ និង មនោសញ្ចេតនា ។ គេ ភ្លេចអស់នូវច្បាប់ទំលាប់របស់សង្គមមនុស្ស ដែលគ្មានលទ្ធភាព នឹងគ្របដណ្តប់មនោសញ្ចេតនាដ៏ធំធេង ហើយល្វឹងល្វើយរបស់ ធម៌មួយដ៏ទូខ្លាំងក្លា គេសុខចិត្តធ្វើដំណើរទៅរក បរលោក ចិត្តពាសមេឃឥតព្រំដែននេះហើយ ជាចិត្តរបស់កម្លោះវេរ។ដើម្បីសេចក្តីស្នេហាដ៏បរិសុទ្ធ ហើយដែលផ្ទុយនឹងសីល-ន័យខ្ពង់ខ្ពស់ចំ ។ របបន្តបេះដូងរបស់ ទោះបេចត្តប ឬ គ្មានមូល គេមិនដល់ ដាក់ជាទីបី ធ្វើជាន័យ ខ្លឹមសា ឥតរួម ពិសេ នៅដែលប៉ុន្តែ ក៏ជាចិត្តរបស់កម្លោះអណ្តែតអណ្តូងនិយមរាប់លាននាក់ ដែលមាននៅក្នុងពិភពលោកយើងនេះគ្រប់សតវត្ស និងគ្រប់ទី កន្លែង ។ គឺនៅក្នុងន័យនេះហើយ ដែលប្រលោមលោកនេះ បានទទួលកិត្តិយសមកជាប់នៅក្នុងទំព័រអក្សរសិល្ប៍សាកល ។

You ទំព័រចុងក្រោយ

អ្នកមានស្នេហាទាំងអស់សុទ្ធតែចង់ធ្វើជាទំព័រចុងក្រោយក្នុងជីវិតរបស់មនុស្សដែលខ្លួនស្រលាញ់! តែអ្នកត្រូវចាំថា ពេលដែលអ្នកចង់បានអ្វីមួយ អ្នកអាចនឹងសមបំណង ឬក៏ខកចិត្ត ព្រោះទ្វារនេះគេជាអ្នកកាន់កូនសោ។

សំនៀងសុរិយាតន្រ្តីសមុទ្រ

ព្រះអាទិត្យរះហើយលិច លិចហើយរះ មិនផុតពីសមុទ្រមួយនេះសោះ!គេថា ទន្លេដប់មិនស្កប់សមុទ្រមួយ តែសមុទ្រមួយនោះមិនដែលហូរទៅណាឆ្ងាយឡើយ គឺគ្រាន់តែរលកត្រូវខ្យល់ ហើយបោកទៅច្រាំង រួចក៏បកទៅវិញទៅមក មិនអាចគេចគ្នាផុតពីព្រះអាទិត្យទេ។

សរទររដូវវិលវិញ

ម្នាក់ព្យាយាមបំផ្លាញគ្រប់យ៉ាងដើម្បីចង់បានមនុស្សម្នាក់មកគ្រប់គ្រង ឯម្នាក់ទៀតព្យាយាមធ្វើគ្រប់យ៉ាងដើម្បីឱ្យមនុស្សដែលគេស្រឡាញ់បានសម្រេចក្តីស្រមៃ... ហេតុអ្វីមាត្រដ្ឋាននៃក្តីស្រឡាញ់ខុសគ្នាយ៉ាងនេះ?» «មិនថា ឃ្លាតគ្នាយូរប៉ុនណា តែបើស្នេហ៍នោះជាអារម្មណ៍ពិត។

ជាតិមុនខ្ញុំជានរណា?

លីលីបានទទួលថាមពលពីដុំថ្មពិសេសមួយ ធ្វើឲ្យនាងឆ្លងទៅអតីតកាលបានមួយភ្លេតៗ នាងបានប្រាប់ទៅគេគ្រប់គ្នា តែគ្មានអ្នកណាជឿឡើយ។ លីលីបានតាំងចិត្តថានឹងទៅរកចង់ដឹង ចង់គ្រប់គ្រងថារូបនាងជាតិមុនជានរណា និងចង់ដឹងពីដុំថ្មពិសេសនោះថាវាមកពីណា។